prof. dr hab. Ewa Kołodziejek

Kilka słów o sobie

Witam Państwa na swojej stronie.

Jestem profesorką nauk humanistycznych, pracuję w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego.

Prowadzę wykłady i konwersatoria z lingwistyki kulturowej, z kultury języka polskiego, z ortografii i interpunkcji, z poprawnej polszczyzny w praktyce.

Jestem autorką trzech monografii naukowych:

Gwara środowiskowa marynarzy na tle subkultury marynarskiej (Szczecin 1994)
Człowiek i świat w języku subkultur (Szczecin 2005, wyd. II zmienione 2015)
Nowe, nowsze, najnowsze. O zmianach we współczesnej polszczyźnie (Szczecin 2019)

Jestem też wiceprzewodniczącą Rady Języka Polskiego, przewodniczącą Zespołu Retoryki i Komunikacji Publicznej RJP, członkinią Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komisji Socjolingwistyki przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, przewodniczącą szczecińskiego oddziału Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.

Istotnym obszarem mojej aktywności zawodowej jest popularyzacja wiedzy i edukacja językowa Polaków. Prowadzę szkolenia i warsztaty z poprawnej polszczyzny dla różnych grup zawodowych. Jestem też autorką felietonów prasowych z cyklu Językowa corrida zamieszczanych od 1991 r. w magazynie "Kuriera Szczecińskiego". Za działalność edukacyjną zostałam wyróżniona tytułem Szczecinianka Roku 2015.

Wymiernym efektem działalności popularyzatorskiej są zbiory felietonów poświęconych poprawnej polszczyźnie:

Językowa corrida. Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny (Szczecin 1995)
Językowa corrida 2, czyli walki z bykami ciąg dalszy (Szczecin 1999)
Licz się ze słowami... Językowa corrida 3 (Szczecin 2003)
Walczymy z bykami. Poradnik językowy PWN (Warszawa 2010, wydanie II zmienione 2023)
Potyczki z polszczyzną. Poradnik językowy PWN (Warszawa 2019)

W Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego prowadzę internetową poradnię językową - poradnia.jezykowa@usz.edu.pl. Świadectwem wieloletniej działalności poradni jest współautorska publikacja (z Marią Kabatą i Rafałem Sidorowiczem):

E-porady językowe (Szczecin 2009)

Od ponad 30 lat opiekuję się naukowym Kołem Młodych Językoznawców, w którym studenci rejestrują przeobrażenia współczesnej polszczyzny, zbierają nowe słownictwo, piszą referaty wygłaszane na ogólnopolskich konferencjach studenckich, uczestniczą w obozach naukowych w różnych regionach Polski. Pod moją redakcją ukazało się pięć Zeszytów Studenckich Prac Naukowych Koła Młodych Językoznawców. Osiągnięciem Koła jest wydawanie pierwszego na szczecińskiej polonistyce językoznawczego czasopisma studenckiego "Wyjątek".

Z myślą o swoich studentach napisałam podręcznik:

Poprawna polszczyzna w praktyce. Poradnik dla tych, którzy chcą dobrze mówić i pisać po polsku (Szczecin 1998, wyd. II poprawione 2002).

Doświadczenie zdobyte w wieloletniej działalności edukacyjnej, poradniczej i dydaktycznej wykorzystuję w praktyce, sporządzając różnego typu opinie i ekspertyzy językowe.

Ostatnie publikacje

Monografia

Praca czworga autorów jest próbą analizy ogromnej bazy danych zgromadzonej w latach 2016–2022 (zestawianie danych i analizy statystyczne wykonała Katarzyna Janus-Kwiatkowska), z myślą o wnioskach natury ogólnej. Książka bynajmniej nie pretenduje do całościowego opisu języka i kultury współczesnej młodzieży.

zobacz więcej

Poradnik językowy

W poradniku tym chcieliśmy uzmysłowić naszym odbiorcom, że język, którego używamy, tworzy świat, w jakim żyjemy, że patrzymy na rzeczywistość przez pryzmat słów, że wszystko, co wokół nas, jest opisane, nazwane.

zobacz więcej

Językowa corrida

Jak mówić i pisać poprawnie. Poradnik dla całej rodziny

Dziesiąta woda po kisielu

Jak się nazywa córka córki brata mojego ojca? Kim dla mnie jest syn cioci męża z drugą żoną? Dlaczego na odległego przodka mówi się praszczur (w odniesieniu do człowieka to nie brzmi dobrze)? – takie pytania przychodzą do poradni językowych. I uświadamiają nam, jak przez wieki zmienił się model rodziny.

We współczesnej rodzinie są matka i ojciec, brat i siostra, babcia i dziadek, a poza nimi tylko ciocie i wujkowie. A, jeszcze mogą być teść i teściowa, ewentualnie szwagier i szwagierka. A reszta to kuzyni. Nie pamiętamy już (nie mamy takiej potrzeby?), że niegdyś prawie każdy stopień pokrewieństwa był opisany odrębną nazwą.

Przede wszystkim istotny był podział na krewnych ojca i krewnych matki. Od strony ojca byli to krewni po mieczu, od strony matki – po kądzieli, a określenia te charakteryzowały role społeczne mężczyzn i kobiet. Rodzice to matka, mać, macierz, maciora (dziś ma bardzo zawężone znaczenie) i ojciec, tato (dzisiaj częściej tata). Ich rodzice to dziad (dziadek) i baba (babka), a jeszcze dalej – pradziad i prababka. Prapradziad określany był słowem praszczur. Cząstka pra- wskazuje na coś dawnego, odległego, a drugi człon – jak podają słowniki etymologiczne – może mieć związek z praindoeuropejskim słowem *(s)kur, czyli ‘teść’.